چهار سال مقاومت جانائه

نزدیک به چهار سال از شروع جنگ تحمیلی می گذشت در این مدت نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران موفق شده بود ضربا مهلکی بر پیکره عراق وارد نماید عراقی ها که از روز اول می دانستند که برای پیروزی در این جنگ باید نیروی هوایی ایران را نابود کند که در اولین حرکت نیز به تقلید از رژیم صهیونستی در جنگ شش روزه که توانسته بود با یک حمله برق آسا نیروی هوایی مصر را زمینگیر کند اقدام به حمله گسترده به پایگاههای هوایی ایران نمود ولی در حالی که آنها هنوز در باد پیروزی خیالی خود بودند تنها دو ساعت پس از این حمله با پاسخ دندان شکن نیروی هوایی ایران مواجه شدند .
تمام این پیروزیها در این مدت در حالی رقم می خورد که عراق هر روزه توسط دول غربی به جدیدترین تجهیزات ، سلاحها و هواپیماها مجهز می شد ولی این چیزی از اراده پولادین مردان آهنین بال نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران کم نمی کرد و آن به این دلیل بود که خلبانان ما علاوه بر مهارت درهدایت پرندگان خود ، از نیروی ایمان و عشق به وطن و مردم خود سود می جستند و اینها دلایلی بود که آنها را شکست ناپذیر می کرد .
در حدود 48 ماه گذشته خلبانان شجاع نیروی هوایی بارها مواضع و مناطق نظامی عراق را آماج حملات خود قرار داده بودند ولی بعضی از نقاط کلیدی که برای عراق بسیار ارزشمند بود بعد از حملات ابتدایی نیروی هوایی ایران ، با تدابیر خاصی که عراق اندیشیده بود با مستقر کردن پیشرفته ترین تجهیزات پدافندی به شدت از آنها محافظت می کرد .


صادرات نفت از کرکوک باید قطع می شد

یکی از این مراکز مهم پالایشگاه کرکوک بود . این پالایشگاه بعنوان بزرگترین پالایشگاه عراق قلب تپنده صادرات نفت عراق بود . وجود بزرگترین تلمبه خانه در این پالایشگاه آنرا در بین مراکز دیگر منحصر به فرد می کرد و با توجه به اینکه صادرات نفتی عراق از اینجا انجام می شد ، نیروی هوایی ایران می توانست با از کار انداختن این پالایشگاه عملا شاهرگ حیاتی صادرات نفت عراق را قطع کند زیرا با از کار افتادن این مرکز صادرات نفت عراق از طریق ترکیه و بندرعقبه اردن قطع می شد و این یک ضربه مهلک و جبران ناپذیر برای عراق بود .
صدام و صدامیان که بعد از حملات متعدد عقابان تیزپرواز نیروی هوایی در چهار سال گذشته متوجه شده بودند که هیچ مانعی از جمله مسافت ، خللی در انجام ماموریت توسط خلبانان ایرانی ایجاد نمی کند تصمیم گرفته بودند که با استفاده از رینگهای پدافندی و انجام گشتهای متعدد هوایی امکان هر گونه حمله هوایی را به حداقل برسانند .
شهر کرکوک یکی از مکانهایی بود که برای عراق اهمیت ویژه ای داشت ، پایگاه هوایی کرکوک و پالایشگاه کرکوک این شهر تا حدی برای عراق مهم کرده بود که آنها مردم محلی این شهر را کوچ داده بود و نیروهای بعثی را همراه با خانوادهایشان در کرکوک اسکان داده بود و به همین دلیل مدرنترین تجهیزات خود را برای محافظت از کرکوک در اطراف و حومه شهر مستقر کرده بود تا کار حراست شبانه روزی را برعهده گیرند .
نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در ماههای ابتدایی جنگ بارها کرکوک را مورد حمله قرار داده بود اما بعد از استقرار سامانه های جدید پدافندی چندین ماموریت در این منطقه انجام داده بود که همگی آنها چندان موفقیتی در پی نداشت .
در همین زمان از عراق خبر می رسید که این کشور روزانه دهها هزار بشکه نفت خام را از این پالایشگاه صادر می کند و اعلام می کرد با توجه به تجهیزات پیشرفته پدافندی این شهر غیرقابل نفوذ است . با درایفت این اخبار نیروی هوایی ایران تصمیم گرفت با یک حمله برق آسا این پالایشگاه را مورد هدف قرار دهد .

طراحی عملیات

در اولین اقدام تصمیم براین شد که این عملیات توسط یک فروند جنگنده فانتوم صورت پذیرد و به این دلیل بود که در این حالت امکان شناسایی توسط دیده بانهای مرزی و رادارهای دشمن کمتر بود .
در دومین اقدام بدلیل اینکه لازم بود اهداف با دقت مورد هدف قرار گیرند مقرر شد علاوه بر بمب جنگنده از راکت نیز استفاده کند تا ضربه بیشتر و تاثیرگذارتر باشد .
جنگنده باید بیست دقیقه قبل از طلوع خورشید از پایگاه سوم شکاری همدان به پرواز در می آید با حفظ ارتفاع در 15000 پایی و با سرعت 350 نات از آسمان کرمانشاه وارد آسمان ایلام شود سپس با نزدیک شدن به مرز خلبانان iif را خاموش کرده و بخاطر اینکه توسط رادارهای مرزی شناسایی نشوند ارتفاع را به حداقل برسانند و با سرعت 450 نات از مرز عبور کنند با نزدیک شدن به هدف خلبانان باید با یک گردش 180 درجه هدف را دور زنند و حمله را انجام دهند سپس با کم کردن ارتفاع تا جای ممکن با حداکثر سرعت به سمت ایران پرواز نمایند .
اما مهمترین قسمت عبور از دیوار دفاعی کرکوک بود رینگهای پدافندی عراق در این منطقه مجهز به موشکهای بلند زن سام 2 و سام 6 و موشکهای کوتاه رولند بود در بین این رینگها عراق از دهها عراده توپهای 23 و 35 و 57 میلیمتری سود می جست و تصور اینکه تمامی آنها بخواهند با هم شکلیک کنند آنجا باید تبدیل به جهنمی غیر قابل تصور شود . بجز این پدافند قدرتمند با توجه به قرار گرفتن پایگاه هوایی کرکوک در نزدیکی پالایشگاه این محمدوده بصورت شبانه روزی توسط هواپیماهای رهگیر میگ 23 محافظت می شد . پس مهمترین اصل در این ماموریت اصل غافلگیری بود .
با توجه به تمامی ایران موارد تصمیم گرفته شد برای مشخص نمودن دقیق مواضع دشمن منطقه شناسایی شود لذا مقرر شد که یک فروند هواپیمای فانتوم شناسایی به منطقه اعزام شود و موقیت پدافند برای انجام عملیات مشخص شود

فانتوم شناسایی پرواز کرد

چند روز بعد راس ساعت مقرر یک فروند هواپیمای فانتوم شناسایی از پایگاه سوم شکاری به پرواز در آمد و با گشت زنی در آسمان ایلام منتظر دستور رادار برای ورود به خاک عراق شد در این هنگام یک تانکر سوخت رسان و یک فروند هواپیمای رهگیر اف 14 نیز همراه ایشان بود تا از تانکر و هواپیمای شناسایی محافظت کند . بالاخره دستور ورود به خاک عراق صادر شد فانتوم بلافاصله با کم کردن ارتفاع تا حد ممکن از لابه لای دره های مرزی عبور کرد و با سرعت وارد خاک عراق شد در این هنگام خلبان سرعت را به 550 نات افزایش داد و به سمت هدف پرواز کرد بجز این ماموریت آنها ماموریت داشتند از پل مواسلاتی اربیل به موصل نیز عکسبرداری کنند فانتوم بعد از پایان عکسبرداری به سمت کشور تغییر مسیر داد ولی در همین زمان کمک به خلبان اطلاع داد که توسط دو فروند از گشتی های دشمن تعقیب می شوند . در فاصله ای دورتر دو فروند هواپیمای مدرن میراژ اف 1 مجهز به موشکهای سوپر ماترا در تعقیب فانتوم بودند .
هواپیماهای دشمن هر لحظه نزدیکتر می شدند و خلبان چاره نداشت جز اینکه ریسک بزرگی انجام دهد چون هواپیما حامل عکسهای باارزشی بود و نباید این عکسها به دست عراقی های می افتاد . لذا خلبان ارتفاع را پایین آورد و سرعت را به 1350 کیلومتر در ساعت رساند این حداکثر سرعتی بود که در آن ارتفاع می شد آنرا تحمل کرد ارتفاع هواپیما به حدی پایین بود که اگر فردی برروی زمین بود آتش اگزوز هواپیما آنرا می سوزاند . در این هنگام و بدلیل سبک بودن هواپیما فرامین بسیار حساس هستند و با کوچکترین اشتباه و یا لغزشی هواپیما بلافاصله با زمین برخورد می کند .


هواپیما سالم به زمین نشست و حقایقی روشن شد

در این شرایط هواپیماهای دشمن دیگر نمی توانستند جنگنده ایرانی را پیدا کنند ولی کماکان به تعقیب خود ادامه می دادند . در همین زمان با اعلام رادار مرزی ایران یک فروند دیگر جنگنده رهگیر اف 14 به منطقه اعزام شده بود و بدلیل شرایط حساس هر دو تامکت وارد خاک عراق شدند لحاظاتی بعد وقتی خلبانان عراقی متوجه شدند رادار قدرتمند اف 14 در حال جستجوی آنهاست بلافاصله تغییر سمت دادند و از مهلکه گریتختند در این شرایط رادار به خلبانان اطلاع می دهد که خطر رفع شده و می تواند با آسودگی ولی با احتیاط وارد کشور شود که خلبان بلافاصله ارتفاع گرفته و سرعت را کم می کند بنزین به حدی کم شده بود که امکان رسیدن به تانکر بسیار اندک بود ولی خلبان با رساندن خود به ارتفاع 18000 پایی و آرودن سرعت به حداقل موفق می شود از مرز عبور کند و در آخرین لحظات عملیات سوختگیری هوایی را نیز انجام دهد و با موفقیت در پایگاه فرود آید
بعد از ظهور عکسهای گرفته شده نکات بسیار مهم و حیاتی از عکسها بدست آمد که چه بسا اگر بدون عکسبرداری قرار بود این ماموریت باشیوه های قبلی انجام شود ماموریت صددرصد با شکست مواجه می شد . در ماموریتهای قبلی که نیروی هوایی نیروی هوایی ایران انجام داده بود عراق به این نکته پی برده بود که خلبانان ایرانی هدف رار دور می زنند و ازغرب به آن حمله می کنند لذا آنها علاوه بر شرق تعداد انبوهی از تجهیزات پدافندی بخصوص موشکهای مرگبار رولند را در غرب قرار داده بودند .

طرح عملیات عوض شد

با بدست آمدن این اطلاعات قرار شد خلبانان تا نزدیکی هدف به شکل قبل عمل کنند و در آنجا نیز با گردش به سمت غرب ادامه دهند ولی اینبار گردش را تا 90 درجه ادامه دهند و سپس بلافاصله از سمت جنوب به هدف حمله کنند و در دومین مرحله برروی حد فاصل غربی دور بزنند و دومین مرحله عملیات را انجام دهند و سعی نمایند مخزنهای شرقی پالایشگاه را هدف قرار دهند .
با توجه به این شرایط ماموریت بسیار سخت شده بود از طرفی بدلیل حیاتی بودن این ماموریت باید انجام می شد . لذا در پایان به یک نکته مهم اشاره شد و آن این بود که با توجه به اطلاعاتی که در دست بود و با توجه به تجزیه و تحلیل پدافند کرکوک کوچکترین اشتباه جبران ناپذیر خواهد بود همچنین تاکید شد امکان برگشت از این ماموریت بسیار ضعیف می باشد لذا مقرر شد از بین خلبانان منتخب دو خلبان پرواز یصورت داوطلبانه انتخاب شوند و عملیات در سکوت مطلق رادیویی انجام شود
شب قبل از عملیات خلبانان انتخاب شدند . روز عملیات خلبانان به اتاق بریفینگ رفتند و آخرین تجزیه و تحلیلها را انجام دادند ، عسکهای هوایی نیز که نشان دهنده محل استقرار موشکها و توپهای ضد هوایی بود نیز در اختیار آنها قرار گرفت .


خلبانان آماده پرواز شدند

پس از توجیهات خلبانان به اتاق تجهیزات رفته و با تحویل گرفتن چتر و کلاه به طرف آشیانه حرکت کردند
ماموریت بسیار سخت و حیاتی بود و امکان برگشت نیز بسیار کم .
تعدادی از خلبانان به آشیانه پروازی آمده بودند تا دوستان خود را بدرقه کنند و قوت قلبی برای آنان باشند
دقایقی بعد هر دو خلبان در جای خود قرار گرفتند و با اشاره دست خلبان ابتدا موتور سمت راست و سپس موتور سمت چپ روشن شد .
با درخواست خلبان مبنی بر خواندن آیت الکرسی ، هر دو خلبان مشغول خواندن شدند و سپس هوایپما را به آرامی به سمت باند هدایت کردند . در کنار باند تعدادی از فرماندهان و پرسنل فنی برای بدرقه آمده بودند .

پرواز به سمت هدف

هواپیما به ابتدای باند رسید و ثانیه هایی با دریافت علائم کد هواپیما غرش کنان در دل آسمان جای گرفت .
خلبان ابتدا ارتفاع را به 13000 پا رساند و سپس با ورود به آسمان کرمانشاه ارتفاع را تا 15000 پا افزایش داد با نزدیک شدن به مرز خلبانان ارتفاع را کم کردند در آن صبح زود فقط نور چراغ خیابانهای شهری مرزی معلوم بود و مردم در خوابی خوش بسر می بردند چون می دانستند که رزمندگان غیور این مرز بوم تمام تلاش خود را برای محافظت از آنها بکار می بندند .
ثانیه هایی بعد هواپیما با سرعت 450 نات و با ارتفاع حدود 100 پا از مرز گذشتند . هر دو خلبانان با ورود به خاک عراق ارادتی به آقا سید الشهداء کرده و به راه خود ادامه دادند . با ورود به خاک عراق خلبان بلافاصله سویچ بمبها و راکتها را روشن کرد و از کمک هم درخواست کرد که مراقب کوچکترین تحرک دشمن باشد .
ثانیه هایی بعد ناگهان ضدهوایی های دشمن به کار افتاد و همگی جنگنده ایرانی را هدف قرار داده بودند ظاهرا در هنگام ورود به خاک عراق دیده بان مرزی آنها را دیده بود و موقیت را به اطلاع رسانده بود .
گلوله های ریز و درشت به سمت هوایپما می آمد و در آن هوای صبحگاهی که نزدیک به طلوع کامل آفتاب بودآسمان را روشن کرده بود . گلوله در زیر و اطراف هواپیما منفجر می شدند ولی خلبانان مصمم به انجام ماموریت بودند .

عراقی ها غافلگیر ، پالایشگاه در آتش

بالاخره هواپیما به نزدیکی پالایشگاه رسید و خلبانان شعله های پالایشگاه را از چند مایلی می دیدند . اولین موشک به سمت هواپیما شلیک شد که خلبان با مهارت آنرا منحرف کرد . معلوم بود که عراق خود را بیشتر برای پذیرایی در غرب آماده کرده بود . خلبانان در نزدیکی هدف به سمت غرب گردش کردند . می توان حدس زد که عراقی های از این کار بسیار خشنود بودند و موشکهای کوتاه رولند خود را آماده کرده بودند که بعد از گردش هواپیمای ایرانی و هنگام ورود از سمت غرب آنرا هدف قرار دهند ولی تمام محاسبات آنها غلط از کار در آمد .
هواپیما در حالی که به سمت غرب گردش می کرد ناگهان از گردش ایستاد و راه جنوب پایگاه را در پیش گرفت عراقی ها که منتظر این حرکت نبودند بی هدف به آسمان آتش گشودند . آتش موشکها و پدافند لحظه ای قطع نمی شد .
با رسیدن به هدف خلبان عمل پاپ را انجام داد و با ارتفاع گرفتن به میزان 200 پا در حالت شیرجه قرار گفت و در اولین مرحله بمبها را برروی هدف فرو ریخت و راکتی نیز به سمت یکی از مخازن اصلی سوخت رها کرد . با رها شدن راکت صدای انفجار مهیبی در زیر هواپیما شنیده شد ولی تمامی عملگرها به خوبی کار می کرد و نشانی از برخورد موشک به هواپیما دیده نمی شد . پالایشگاه به جهنمی تبدیل شده بود و آن ناشی از برخورد راکت به مخزن سوخت بود .
خلبان با گردشی سریع به سمت شرق بوسیله دومین راکت بزرگترین مخزن سوخت را در قسمت شرقی پالایشگاه هدف قرار داد . آتش در پالایشگاه دو چندان شده بود با انفجار این مخزن و برخورد ترکشهای آن و موج انفجار ناشی از آن سیستم پدافند شرقی که بصورت اتوماتیک عمل می کرد از کار افتاد .
خلبان نیز با خیالی آسوده ارتفاع را کم کرد و با حداکثر سرعت از پالایشگاه دور شد .


خطر در کمین فانتوم

خطر هنور در کمین بود . رادار به خلیانان اطلاع داد که هرگز ارتفاع نگیرند زیرا دو فروند هوایمای میگ 23 عراقی در ارتفاع بالا منتظر هستند که با ارتفاع گرفتن جنگنده ایرانی آنرا هدف قرار دهند . اما این بسیار خطرناک بود زیرا پدافندهای عراقی به راحتی می توانستند آنها را هدف قرار دهند .
در همین اوضاع اتفاقی که نباید رخ می داد افتاد چندین گلوله ضد هوایی با زیر هواپیما برخورد کرد ، چند گلوله هم با موتور سمت راست برخورد کرد و ثانیه هایی بعد کمک به خلبان اطلاع داد که موتور دچار واماندگی شده است .
با این شرایط جنگنده مشکل می توانست به پایگاه برسد . خلبان دستگیره گاز موتور را در حالت صددرصد قرار داد تا بلکه بتواند از شر میگها خلاصی یابد . در این هنگام بدلیل ارتفاع کم و سرعت نسبتا پایین خلبان مجبور بود که کمی ارتفاع گیرد که بلافاصله با اخطار رادار مبنی بر ثابت نگه داشتن ارتفاع دوباره ارتفاع خود را کم کرد هنوز فاصله زیادی تا مرز مانده بود .
در این هنگام رادار به پایگاه شکاری اصفهان اطلاع می دهد که احتیاج به حمایت هواپیماهای رهگیر دارند که بلافاصله دو فروند تامکت مسلح از اصفهان به پرواز در می آیند . در این طرف ماجرا مرتب گلوله های ریز و درشت به زیر بال هواپیما برخورد می کرد . اضطراب همه را در بر گرفته بود

با آمدن اف 14 ها دشمن پا به فرار گذاشت

شکاریهای اف 14 با رسیدن به مرز بلافاصله وارد خاک عراق شدند و شروع به رهگیری میگهای کردن ، که مشابه دفعه قبل هر دو جنگنده عراقی تغییر مسیر دادند . با حمایت اف 14 ها جنگنده موفق شد به داخل خاک کشور برسد و اولین تبریک را خلبانان اف 14 به آنها گفتند . اینک فرصت آن رسیده بود که خلبان مقدار ارتفاع بگیرد . نشانگر بنزین کمتر از حد لازم را نشان می داد خلبان با برج تماس می گیرد و موقعیت خود را اطلاع می دهد و از برج تقاضا می کند با توجه به کمی سوخت بر خلاف جهت باند بر زمین بنشیند و همچنین اطلاع می دهد که آنها خود را برای فرود اضطراری آماده کنند .
بلافاصله در پایگاه اعلام وضعیت اضطراری می شود . باریر برروی باند پهن می شود و ماشینهای آتش نشانی و آمبولانس نیز در کنار باند مستقر می شوند . خلبان و کم در حال فرود پرسنل کروی پروازی را می بینند که دوان دوان به سمت باند می دویدند .


فرود در شرایط سخت

بدلیل از کار افتادن یک موترو خلبان مجبور بود با یک موتور فرود آید و برای حفظ تعادل مجبور بود سرعت را بیشتر از حد مجاز نماید بهرحال با هر زحمتی که بود چرخهای هواپیمای ابتدای باند را لمس کرد ، هواپیما غیر قابل کنترل بود و غرش کنان به انتهای باند نزدیک می شد ترمزها هم بدلیل سرعت بالا به خوبی جواب نمی داد ، نشان دهنده های مسافت تا انتهای باند هم به سرعت از جلوی چشمان خلبانان عبور می کرد و آنها هر لحظه به انتهای باند نزدیکتر می شدند در همین هنگام هواپیما به باریر گیر کرد و کش باریر شروع به کم کردن سرعت هواپیما نمود تا بالاخره جنگنده در انتهای باند از حرکت ایستاد .
پرسنل فنی که بسیار هم خوشحال بودند به خلبانان کمک کردند تا ازهواپیما پیاده شوند . خلبانان بعد از پیاده شدن از مرکب آهنین بال خود در حالی که از موفقیت در این عملیات خوشحال بودند با دیدن هواپیمای خود و میزان خسارتهای وارده به یک موضوع پی بردند که این عملیات تنها با لطف خداوند و عنایت سید الشهداء (ع) با موفقیت به پایان رسیده است .
با انجام این عملیات تا مدتها صدور نفت از پالایشگاه کرکوک متوقف شده بود و عراق یکی از منابع اصلی تامین تجهیزات خود را از دست داده بود .

منبع = iranian-airforce.blogfa.com